Rzeczownik - noun
            Czasownik - verb
            Przymiotnik - adjective
            Przysłówek - adverb
            Zaimek  - pronoun
            Przyimek - preposition

            Czas teraźniejszy – present tense
            Czas przeszły – past tense
            Czas przyszły – future tense

            Rodzaj męski - masculine
            Rodzaj żeński - feminine
            Rodzaj nijaki - neuter
            Rodzaj męskoosobowy – masculine personal
            Rodzaj niemęskoosobowy – masculine non personal
            Rodzaj męski żywotny – masculine animate
            Rodzaj męski nieżywotny – masculine inanimate

            Liczba pojedyncza – singular
            Liczba mnoga – plural

            Przypadki – cases
            Mianownik - Nominative
            Narzędnik - Instrumental
            Biernik - Accusative
            Dopełniacz - Genetive
            Miejscownik - Locative
            Celownik - Dative
            Wołacz – Vocative
                

RZECZOWNIK oznacza osoby, zwierzęta, organizmy, rzeczy, obiekty, miejsca, zjawiska oraz pojęcia abstrakcyjne. Rzeczownik odpowiada na pytania: kto? co? Odmienia się przez liczby i przypadki. Rzeczowniki występują w trzech rodzajach: męskim, żeńskim i nijakim.

CZASOWNIK oznacza czynności i stany, odpowiada na pytania: co robi? w jakim stanie się znajduje? Czasowniki odmieniają się przez osoby, rodzaje oraz liczby i występują w aspekcie niedokonanym i dokonanym. Podstawową formą czasownika jest bezokolicznik. Czasownik przybiera formy: czasu teraźniejszego, czasu przeszłego w aspekcie dokonanym i niedokonanym, czasu przyszłego prostego (aspekt dokonany), czasu przyszłego złożonego (aspekt niedokonany).

PRZYMIOTNIK opisuje cechy i właściwości osób, zwierząt, rzeczy i wydarzeń odpowiadając na pytania: jaki? jaka? jakie? Przymiotniki odmieniają się przez rodzaje, liczby i przypadki oraz podlegają stopniowaniu. Odmianie podlegają także pytania, na które odpowiada przymiotnik.

PRZYSŁÓWEK jest nieodmienną częścią mowy i odpowiada na pytania: jak? gdzie? kiedy? Przysłówek możemy stopniować.

ZAIMEK jest częścią mowy zastępującą rzeczownik (zaimki rzeczowne, np.: ja, ty, on), przymiotnik (zaimki przymiotne np.: mój, twój, który), liczebnik (zaimki liczebne, np.: ile? tyle) oraz przysłówek (zaimki przysłowne np.: tam, tu, gdzieś, kiedyś). Zaimki dzielimy na: osobowe (np.: ja, ty, mnie), zwrotne (np. się, siebie), dzierżawcze (np.: mój, jej), wskazujące (np.: ten ta), pytające (np.: kto? co? komu?), względne (np.: który, kto, komu), nieokreślone (np.: ktoś, gdzieś), przeczące (np.: nikt, nigdzie) oraz upowszechniające (np.: wszyscy, zawsze).

PRZYIMEK to niesamodzielna część mowy, która zawsze łączy się z innymi wyrazami (np. z rzeczownikami, przymiotnikami, zaimkami i liczebnikami), np.: na, po, w, obok, za. Przyimki nie odmieniają się.

PRZYPADEK to kategoria gramatyczna, przez którą odmieniają się rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki oraz zaimki. W języku polskim jest 7 przypadków: mianownik, dopełniacz, celownik, biernik, narzędnik, miejscownik oraz wołacz.

	PYTANIA RZECZOWNIKA	PYTANIA PRZYMIOTNIKA LICZBA POJEDYNCZA	PYTANIA PRZYMIOTNIKA LICZBA MNOGA
MIANOWNIK	kto? co?	jaki? jaka? jakie?	jakie? jacy?
DOPEŁNIACZ	kogo? czego?	jakiego? jakiej? jakiego?	jakich?
BIERNIK	kogo? co?	jakiego?/jaki? jaką? jaki?	jakie?/jakich?
NARZĘDNIK	(z) kim? (z) czym?**	jakim? jaką? jakim?	jakimi?
MIEJSCOWNIK	o kim? o czym?***	o jakim? o jakiej? o jakim?	o jakich?

*W języku polskim występuje siedem przypadków. Na poziomie A1 poznajemy formy mianownika, narzędnika, biernika, dopełniacza i miejscownika. Celownik i wołacz wprowadzane są na wyższych poziomach zaawansowania.

**W narzędniku przyimek jest fakultatywny i występuje w konstrukcjach oznaczających "partnera" i/lub "dodatek", a więc np. mama idzie z synem, kawa z mlekiem. W innych konstrukcjach z narzędnikiem przyimek nie występuje, np. jadę tramwajem.

***Miejscownik zawsze występuje z przyimkiem (w(e), na, o, po, przy).

Podstawową formą czasownika jest bezokolicznik. Czasownik ma też inne formy, np. formy osobowe. Formy osobowe mogą być w liczbie pojedynczej (ja, ty, on, ona, ono) i mnogiej (my, wy, oni, one). W języku polskim są trzy schematy odmiany (koniugacje). Schematy te różnią się końcówką w 1. i 2. os. l. pojedynczej.

I. KONIUGACJA -ę, -esz

		MYĆ	CZUĆ	PISAĆ	KOŃCÓWKA
SINGULAR (L. POJEDYNCZA)	ja	myję	czuję	piszę	-ę
	ty	myjesz	czujesz	piszesz	-esz
	on/ ona/ ono pan/pani	myje	czuje	pisze	-e
PLURAL (L. MNOGA)	my	myjemy	czujemy	piszemy	-emy
	wy	myjecie	czujecie	piszecie	-ecie
	oni/one państwo	myją	czują	piszą	- ą

Do koniugacji –ę, -esz należą takie czasowniki jak: pisać, myć (się), żyć, pić, brać (ja biorę, ty bierzesz), iść (ja idę, ty idziesz), jechać (ja jadę, ty jedziesz), chcieć (ja chcę, ty chcesz), móc (ja mogę, ty możesz).

Formy osobowe czasami znacznie różnią się od formy bezokolicznika, dlatego ucząc się, warto zapamiętać pierwszą i drugą osobę liczby pojedynczej. Pozostałe formy osobowe można samodzielnie zrekonstruować, pamiętając, że pierwsza osoba liczby pojedynczej i trzecia osoba liczby mnogiej mają taki sam temat, np. (ja) bior-ę i (oni) bior-ą.. Wszystkie inne osoby mają ten sam temat, co druga osoba liczby pojedynczej, np. (ty) bierz-esz, (on) bierz-e, (my) bierz-emy, (wy) bierz-ecie.

W czasownikach jednosylabowych np.: myć, pić, czuć pomiędzy tematem, a końcówką występuje dodatkowo głoska „j”.

Do tej koniugacji zaliczają się także czasowniki zakończone na –ować np.: fotografować, mailować, kupować, malować, studiować, budować, dziękować, gotować, żartować, całować.

W odmianie cząstka -owa- zamienia się w –uj-

Do koniugacji –ę, -esz należą także czasowniki, których bezokolicznik kończy się na –wać np.: dawać, dostawać, poznawać, szanować, zdawać.

W odmianie cząstka -wa- zamienia się w –j-

		FOTOGRAFOWAĆ	PRACOWAĆ	POZNAWAĆ
SINGULAR (L. POJEDYNCZA)	ja	fotografuję	pracuję	poznaję
	ty	fotografujesz	pracujesz	poznajesz
	on/ ona/ ono pan/pani	fotografuje	pracuje	poznaje
PLURAL (L. MNOGA)	my	fotografujemy	pracujemy	poznajemy
	wy	fotografujecie	pracujecie	poznajecie
	oni/one państwo	fotografują	pracują	poznają

II. KONIUGACJA -ę, -isz / -ysz

		MÓWIĆ	LUBIĆ	MARZYĆ	KOŃCÓWKA
SINGULAR (L. POJEDYNCZA)	ja	mówię	lubię	marzę	-ę
	ty	mówisz	lubisz	marzysz	-isz/-ysz
	on/ ona/ ono pan/pani	mówi	lubi	marzy	-i/-y
PLURAL (L. MNOGA)	my	mówimy	lubimy	marzymy	- imy/-ymy
	wy	mówicie	lubicie	marzycie	-icie/-ycie
	oni/one państwo	mówią	lubią	marzą	-ą

Do koniugacji -ę, -isz / -ysz należą takie czasowniki, jak: mówić, lubić, robić, płacić, myśleć, marzyć, tańczyć, tłumaczyć, słyszeć.

III. KONIUGACJA -m, -sz

		MIESZKAĆ	MIEĆ	KOŃCÓWKA
SINGULAR (L. POJEDYNCZA)	ja	mieszkam	mam	- m
	ty	mieszkasz	masz	- sz
	on/ ona/ ono pan/pani	mieszka	ma	- 0 (brak końcówki)
PLURAL (L. MNOGA)	my	mieszkamy	mamy	- my
	wy	mieszkacie	macie	- cie
	oni/one państwo	mieszkają	mają	- (j)ą

Uwaga: w 3. os. l. mn. Pomiędzy tematem zakończonym na –a lub –e, a końcówką wstawiamy dodatkowo spółgłoskę „j”, aby rozdzielić samogłoski.

Do koniugacji –m, -sz należą takie czasowniki jak: mieszkać, nazywać się, mieć (ja mam, ty masz), czytać, oglądać, znać, słuchać, szukać, pływać, otwierać, zamykać, rozmawiać, grać, pytać, przepraszać, umieć, wiedzieć, jeść, słuchać.

Niektóre czasowniki odmieniają się nieregularnie np.: być, jeść, wiedzieć

		BYĆ	JEŚĆ	WIEDZIEĆ
SINGULAR (L. POJEDYNCZA)	ja	jestem	jem	wiem
	ty	jesteś	jesz	wiesz
	on/ ona/ ono pan/pani	jest	je	wie
PLURAL (L. MNOGA)	my	jesteśmy	jemy	wiemy
	wy	jesteście	jecie	wiecie
	oni/one państwo	są	jedzą	wiedzą

Forma osobowa + bezokolicznik

Bardzo praktyczna jest konstrukcja czasownik w formie osobowej + bezokolicznik. Spotkasz ją bardzo często. Np. planuję robić, lubię czytać, uczę się mówić, chcę pić, umiem pisać. W takiej konstrukcji drugi czasownik ma zawsze formę bezokolicznika.

W języku polskim w liczbie pojedynczej są trzy rodzaje: męski, żeński i nijaki, natomiast w liczbie mnogiej są dwa rodzaje: męskoosobowy i niemęskoosobowy. Przymiotnik określający dany rzeczownik przyjmuje końcówkę odpowiednią dla rodzaju określanego rzeczownika (odmienia się przez rodzaj).

	RODZAJ MĘSKI	RODZAJ ŻEŃSKI	RODZAJ NIJAKI
RZECZOWNIK KTO? CO?	pan student dom hotel kot wąż Rzeczowniki zakończone na spółgłoskę.	kobieta szkoła lekcja kawa lampa herbata Rzeczowniki zakończone na samogłoskę – a. UWAGA! pani gospodyni a także: Rzeczowniki zakończone na spółgłoskę, np. noc miłość sól.	dziecko miasto słońce imię muzeum centrum Rzeczowniki zakończone na: -o, -e, -ę, -um
	mężczyzna poeta artysta Rzeczowniki osobowe zakończone na –a.
PRZYMIOTNIK JAKI? JAKA? JAKIE?	JAKI? nowy wesoły ładny przystojny dobry wysoki niski polski Przymiotniki w rodzaju męskim przyjmują końcówkę –y lub –i (po spółgłoskach –k i –g)	JAKA? dobra wysoka wesoła czarna polska wysoka Przymiotniki w rodzaju żeńskim przyjmują końcówkę –a	JAKIE? nowe dobre czarne ładne polskie wysokie Przymiotniki w rodzaju nijakim przyjmują końcówkę –e lub –ie (po spółgłoskach –k i –g)

W liczbie mnogiej wyróżniamy rodzaj męskoosobowy i rodzaj niemęskoosobowy. Do rodzaju męskoosobowego zaliczamy rzeczowniki rodzaju męskiego oznaczające osoby oraz grupy mieszane (rzeczowniki oznaczające osoby rodzaju żeńskiego + rzeczowniki oznaczające osoby rodzaju męskiego). Na poziomie początkującym skoncentrujemy się tylko na odmianie rzeczowników niemęskoosobowych oznaczających: rzeczowniki nieosobowe rodzaju męskiego, rzeczowniki rodzaju żeńskiego i nijakiego.

Rzeczowniki niemęskoosobowe oraz żeńskie przyjmują trzy końcówki: -y, -i oraz –e, natomiast rzeczowniki rodzaju nijakiego przyjmują końcówkę –a.

MIANOWNIK LICZBY MNOGIEJ (RODZAJ NIEMĘSKOOSOBOWY)

MIANOWNIK LICZBA POJEDYNCZA	MIANOWNIK LICZBA MNOGA	KOŃCÓWKA
zupa herbata cytryna chleb sklep ser	zup-y herbat-y cytryn-y chleb-y sklep-y ser-y	–y	Rzeczowniki męskie nieosobowe i żeńskie zakończone w temacie na: -b, -p, -d, -t, -f, -w, -ch, -ł, -m, -n, -r,-s, -z;
śliwka bułka ziemniak ogórek pieróg	śliwk-i bułk-i ziemniak-i ogórki pierog-i	–i	Rzeczowniki męskie nieosobowe i żeńskie zakończone w temacie na: -k, g
talerz widelec kawiarnia restauracja	talerz - e widelc -e kawiarni-e restauracj-e	–e	Rzeczowniki męskie nieosobowe i żeńskie zakończone w temacie na: -dzi/-dź, -ci/-ć, , -j, -l, -ni/-ń, -si/-ś, -zi/-ź, -dz , - dż , -c, -cz, -rz, -ż, -sz;
mleko jajko śniadanie	mlek-a jajk-a śniadani-a	-a	Rzeczowniki rodzaju nijakiego

Przymiotniki w rodzaju niemęskoosobowym przyjmują końcówkę –e lub –ie (po spółgłoskach – k i –g) np.: dobre studentki, czarne koty, polskie pierogi, wysokie kobiety. Przymiotniki odpowiadają na pytanie: jakie?

Jakie są te koty? Te koty są czarne.

Jakie są te kobiety? Te kobiety są wysokie.

Narzędnik odpowiada na pytania (z) kim? (z) czym?

		NARZĘDNIK
		PRZYMIOTNIK jakim? jaką? jakim?	RZECZOWNIK kim? czym?
[m]	Mateusz jest Spotykam się z To jest kanapka z   Kate jest To jest sałatka z   Emilka jest Interesuję się	wysokim miłym żółtym	chłopakiem. studentem serem.
[f]		sympatyczną czerwoną	kobietą. papryką.
[n]		wesołym francuskim	dzieckiem. kinem.
LICZBA MNOGA [ m, f, n ]	Interesuję się Lubię jeździć	starymi szybkimi	filmami. samochodami.

W języku polskim nie występują połączenia k+y oraz g+y, dlatego jeżeli temat rzeczownika lub przymiotnika kończy się na k lub g, to w narzędniku końcówka -ym zmienia się na –im (przymiotnik rodzaju męskiego lub nijakiego), końcówka -em zmienia się na -iem (rzeczownik rodzaju męskiego lub nijakiego), a końcówka -ymi zmienia się na –imi (przymiotnik liczby mnogiej).

UWAGA:Rzeczowniki rodzaju męskiego zakończone na -a mają w rzeczowniku końcówkę jak rzeczowniki rodzaju żeńskiego: -ą, ale przymiotnik ma końcówkę -ym/-im np. Anna spotyka się z wysokim mężczyzną. Antek jest fajnym kolegą.

MIANOWNIK Kto? Co?	NARZĘDNIK KIM? CZYM?
Kto to jest? To jest znany architekt. To jest moja mama. To jest sympatyczny Polak. Co to jest? To jest sport ekstremalny To jest literatura francuska. To jest rower.	Kim on/ona jest? On jest znanym architektem. Ona jest moją mamą. Z kim się spotykasz? Spotykam się z sympatycznym Polakiem. Czym się interesujesz? Interesuję się sportem ekstremalnym. Interesuję się literaturą francuską. Czym lubisz jeździć? Lubię jeździć rowerem.

Narzędnika używamy kiedy:

• mówimy o zainteresowaniach i używamy konstrukcji Interesuję się (sportem).

• Prezentujemy lub opisujemy siebie lub inne osoby np.:

On jest Polakiem.

Kate jest moją mamą.

On jest miłym chłopakiem.

One są ładnymi kobietami.

• mówimy o środkach transportu np.:

Jedziemy autobusem.

Jedziemy nowym samochodem.

Pływamy żaglówką.

• mówimy, jakiego narzędzia używamy do wykonania danej czynności np.:

Jem zupę łyżką.

Piszę długopisem.

Myję zęby szczoteczką.

• po przyimku z, który wyraża relacje typu "partner" (tata z Emilką) lub "dodatek" (kawa z mlekiem), np.:

Tata idzie z Emilią.

Rozmawiam z bratem.

Antek idzie z kolegami do kina

• po przyimkach: nad, pod, przed, za, między

Biernika odpowiada na pytania kogo? co?

		BIERNIK L. POJ. / ACCUSATIVE SINGULAR
		PRZYMIOTNIK ADJECTIVE jakiego? jaki? jaką? jakie?	RZECZOWNIK NOUN kogo? co?
[m]  żywotne  człowiek, mały kot, pomidor	Mam   Kupuję	starszego małego polskiego	brata. kota. pomidora.
[m] nieżywotne  auto, chleb	Jem Lubię	ciemny żółty	chleb. ser.
[f]	Piję Czytam	zieloną ciekawą	herbatę. książkę.
[n]	Piję Mam	duże nowe	piwo. auto.

UWAGA: W bierniku w rodzaju męskim są inne końcówki dla rzeczowników ożywionych (np. ludzi, zwierząt, owoców i warzyw) i nieożywionych. W rodzaju żeńskim rzeczowniki zakończone na spółgłoskę (noc, miłość, sól) mają formy biernika takie same jak formy mianownika.

Form biernika używamy po czasownikach takich jak np.: mieć, lubić, jeść, pić, kupować, czytać, znać, oglądać, prosić, zamawiać, zwiedzać.

MIANOWNIK Kto? Co?	BIERNIK Kogo? Co?
Kto to jest? To jest starszy brat. To jest moja mama. Co to jest? To jest mały kot.   To jest ciemny chleb.   To jest żółty ser.   To jest ciekawa książka.   To jest zielona herbata i duże piwo.   To jest sól.	Kogo masz? Mam starszego brata. Mam małą siostrę. Co masz? Mam małego kota. Co jesz? Jem ciemny chleb i żółty ser. Co lubisz? Lubię żółty ser. Co czytasz? Czytam ciekawą książkę. Co pijesz? Piję zieloną herbatę i duże piwo. Co kupujesz? Kupuję sól.

 

Liczba mnoga rzeczowników i przymiotników niemęskoosobowych w bierniku przybiera te same formy, co w mianowniku.

Dopełniacz odpowiada na pytania: kogo? czego?

 

		DOPEŁNIACZ LICZBA POJEDYNCZA
		PRZYMIOTNIK jakiego? jakiej? jakiego?	RZECZOWNIK kogo? czego?
[m]  żywotny	Nie lubię   Nie chcę	mojego   czarnego polskiego	brata. kota.
[m] nieżywotny	Nie lubię Nie chcę	ciemnego zimnego polskiego	chleba. soku.
[f]	Nie lubię Nie chcę	zielonej starej polskiej	herbaty. książki.
[n]	Nie lubię Nie chcę	jasnego nowego polskiego	piwa. auta.

 

Rzeczowniki nieżywotne czasami mają w dopełniaczu końcówkę -u. Nie ma reguły, która określa to jednoznacznie, ale taka sytuacja jest często, kiedy:

1. rzeczownik jest jednosylabowy, np. sok-u, dom-u ALE: ser-a, chleb-a

2. rzeczownik jest zapożyczony, np. bar-u, pub-u, termometr-u, telefon-u, weekend-u,  ALE: komputer-a, laptop-a

3. rzeczownik nazywa środek transportu: np. samochod-u, autobusu-u, tramwaj-u, pociąg-u, statk-u

4. rzeczownik nazywa dzień tygodnia: np. poniedziałk-u, wtork-u, czwartk-u, piątk-u

5. rzeczownik kończy się na -izm, -yzm, np. komunizm-u, faszyzm-u

6. rzeczownik jest niepoliczalny: np.: ryż-u, makaron-u

 

		DOPEŁNIACZ LICZBA MNOGA (rzeczowniki i przymiotniki niemęskoosobowe)
		PRZYMIOTNIK jakiego? jakiej? jakiego?	RZECZOWNIK kogo? czego?
[m]	Nie lubię   Nie chcę	tych niemiłych tych hiszpańskich	panów. pomidorów.
[f, n]	Nie lubię Nie noszę	nieświeżych długich	jajek. spódnic.

 

Uwaga: Jeżeli w rzeczowniku liczby mnogiej rodzaju żeńskiego lub nijakiego w zakończeniu tematu występują dwie spółgłoski, to między nimi wstawiamy samogłoskę - e np.: jajko - jajek, sukienka - sukienek, jabłko - jabłek, gruszka - gruszek. Rzeczowniki te mają w dopełniaczu tzw. końcówkę zero (brak końcówki). Końcówka zero występuje też w rzeczownikach, które w mianowniku mają końcówkę -o, -e, -a lub -i. Np. jajko - jajek, spotkanie - spotkań, cytryna - cytryn, pani - pań.

 

Funkcje dopełniacza:

Podstawową funkcją dopełniacza jest negacja biernika.

BIERNIK kogo? co?	DOPEŁNIACZ kogo? czego?
Kogo masz? Mam starszego brata. Mam małą siostrę. Co jesz? Jem ciemny chleb i żółty ser. Co lubisz? Lubię żółty ser. Co pijesz? Piję zieloną herbatę, zimny sok i duże piwo.	Kogo nie masz? Nie mam starszego brata. Nie mam małej siostry. Czego nie jesz? Nie jem ciemnego chleba i żółtego sera. Czego nie lubisz? Nie lubię żółtego sera. Czego nie pijesz? Nie piję zielonej herbaty, zimnego soku i dużego piwa.

 

Jeśli dwa rzeczowniki stanowią jedną, zintegrowaną informację, drugi rzeczownik ma zawsze formę dopełniacza i może mieć charakter:

• posesywny (wskazuje właściciela), np. książka taty, dom babci, gabinet dyrektora (czyj? czyja? czyje?)

• partytywny (wskazuje część jakiejś całości), np. kawałek banana, szklanka soku, talerz zupy (ile?)

• deskryptywny (drugi rzeczownik opisuje pierwszy), np. ból gardła, szkoła pisania po polsku, koncert muzyki renesansowej (czego? jaki? jaka? jakie?)

 

We wszystkich wskazanych przykładach odmieniamy tylko pierwszy rzeczownik, drugi ma zawsze formę dopełniacza, np:

Nie widziałem książki taty.

Remontujemy dom babci.

Idę do gabinetu dyrektora.

 

Niektóre czasowniki takie jak np.: życzyć, szukać, potrzebować, słuchać, uczyć się  wymagają użycia dopełniacza, np.:

Uczyć się języka polskiego.

Słuchać muzyki rockowej.

 

Dopełniacza używamy także po przyimkach: obok, bez, od, do, z (skąd?), naprzeciwko, dla np.:

Szkoła znajduje się obok banku.

Jestem z Polski.

Piję kawę bez cukru.

Miejscownik odpowiada na pytania: gdzie? kiedy? oraz: w, na, po, o, przy + kim, czym?

 

		MIEJSCOWNIK. POJ. / LOCATIVE SINGULAR
		PRZYMIOTNIK jakim? jakiej?	RZECZOWNIK o kim? o czym?
[m]  [n]  [f]   Zakończone na: p, b, , f, w, t, d, s, z, m, n, r, ł	Jestem w   Myślę o	dużym małym krótkim zielonej starej   drogim   wygodnym	sklepie. kinie. spacerze. wyspie. Warszawie.
[m] [n] po pozostałych spółgłoskach	Mieszkam w   Śpię w		hotelu.   łóżku.
[f] Zakończone na: k,g,ch	Czytam o	złamanej polskiej egzotycznej   eleganckiej   nowoczesnej   szerokiej	nodze. matce. musze.
[f] Zakończone na: l, j, i, ś, ń, ć, ź	Jem w   Gotuję w		restauracji.   kuchni.
[f] Zakończone na: c, dz, cz, sz, rz, ż	Parkuję na		ulicy.

UWAGA! Alternacje:

d + e = dzie (woda – w wodzie),

t + e = cie (uniwersytet – na uniwersytecie),

ł + e = le (regał – na regale),

r + e = rze (rower – na rowerze)

k + e = ce (Polka – o Polce)

g + e = dze (noga – o nodze)

ch + e = sze (mucha – o musze)
 

		MIEJSCOWNIK L. MN. / LOCATIVE PLURAL
		PRZYMIOTNIK Jakich?	RZECZOWNIK O kim? O czym?
[m]  [n] [f]	Siedzimy na Chodzimy w Rozmawiamy o	wygodnych drogich naszych	fotelach. sukienkach. dzieciach.

 

Miejscownik występuje po następujących przyimkach: na, po, o, przy, w(e).

Gdzie mieszkasz?  - Mieszkam w Polsce, w Krakowie.

Kiedy planujesz wakacje?  - W lipcu.

Na czym jeździsz - na nartach czy na snowboardzie?

O kim często myślisz?

ZAIMKI OSOBOWE
Mianownik To jest	ja	ty	ona	on	ono	my	wy	oni	one
Dopełniacz unikam	mnie	ciebie/cię	jej/niej	jego/go/niego		nas	was	ich/nich
Biernik widzę	mnie	ciebie/cię	ją/nią	jego/go/niego	je/nie	nas	was	ich/nich	je/nie
Narzędnik rozmawiam z(e)	mną	tobą	nią	nim		nami	wami	nimi
Miejscownik rozmawiam o	mnie	tobie	niej	nim		nas	was	nich

Czas przyszły niedokonany (złożony) tworzymy od czasowników niedokonanych. W języku polskim czas przyszły niedokonany (złożony)  tworzymy na dwa sposoby:

1. czasownik posiłkowy być w odpowiedniej formie osobowej + bezokolicznik

 

Przykład: Julia będzie czytać książkę.

                 Jutro (my) będziemy tańczyć w klubie.

                 W przyszłym roku (wy) będziecie podróżować.

 

	BYĆ	+                      BEZOKOLICZNIK
ja	będę	Ja będę tańczyć w klubie.
ty	będziesz	Ty będziesz pisać zadanie.
on, ona, ono	będzie	On/ona/ono będzie oglądać film.
my	będziemy	My będziemy spotykać się ze znajomymi.
wy	będziecie	Wy będziecie słuchać muzyki.
oni/one	będą	Oni/ one będą podróżować po Europie.

 

2.  czasownik posiłkowy być w odpowiedniej formie osobowej + 3 osoba liczby pojedynczej/mnogiej czasu przeszłego

 

 Przykład:   Julia będzie czytała książkę.

                     Jutro (my) będziemy tańczyli/ tańczyły w klubie.

                     W przyszłym roku (wy) będziecie podróżowali/ podróżowały.

                                                                                                                                   

 

	BYĆ	+                     3 os. czasu przeszłego
ja	będę	Ja będę tańczył / tańczyła w klubie.
ty	będziesz	Ty będziesz pisał/pisała zadanie.
on, ona, ono	będzie	On/ona/ono będzie oglądał/ oglądała film.
my	będziemy	My będziemy spotykali/spotykały się ze znajomymi.
wy	będziecie	Wy będziecie słuchali/ słuchały muzyki.
oni/one	będą	Oni/ one będą podróżowali/podróżowały po Europie.

 

Czasowniki móc, chcieć, musieć  występują w czasie przyszłym tylko w wersji:

                    być + 3 os. liczby pojedynczej/ mnogiej czasu przeszłego

 

MÓC

Przykład:

Jutro będę mogła tańczyć w klubie.

Czy będziesz mógł się ze mną dziś spotkać?

Niestety nie będziecie mogli oglądać tego filmu. To film dla dorosłych, a  wy nie macie jeszcze 18 lat.

 

CHCIEĆ

Przykład:

Za miesiąc będę chciał  jechać na urlop.

To dziecko będzie chciało bawić się z mamą.

Państwo Rossini będą chcieli  zwiedzić miasto Łowicz.

 

MUSIEĆ

Przykład:

Jutro będę musiała pracować bardzo długo.

Za tydzień wy będziecie musieli uczyć się do egzaminu.

One będą musiały rozmawiać z nami po polsku.

 

Określniki  czasu przyszłego:   jutro, pojutrze, za tydzień, za miesiąc, za rok, w przyszłym tygodniu, w przyszłym miesiącu, w przyszłym roku, w przyszłości.

Czas przeszły w języku polskim tworzymy od tematu bezokolicznika (w aspekcie dokonanym lub niedokonanym) przez dodanie następujących końcówek.                     
 

Liczba pojedyncza
	Czas teraźniejszy	Czas przeszły
		Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
bezokolicznik	mieszkać
ja	mieszkam	mieszka-łem	mieszka-łam	- - -
ty	mieszkasz	mieszka-łeś	mieszka-łaś	- - -
on/ona/ono	mieszka	mieszka-ł	mieszka-ła	mieszka-ło

 

Liczba mnoga
	Czas teraźniejszy	Czas przeszły
		Rodzaj męskoosobowy	Rodzaj niemęskoosobowy
bezokolicznik	mieszkać
my	mieszkamy	mieszka-liśmy	mieszka-łyśmy
wy	mieszkacie	mieszka-liście	mieszka-łyście
oni/one	mieszkają	mieszka-li	mieszkał-ły

 

UWAGA!

Niektóre czasowniki odmieniają się nieregularnie np.: mieć, jeść, iść, móc.

 

MIEĆ

Liczba pojedyncza
	Czas teraźniejszy	Czas przeszły
		Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
bezokolicznik	mieć
ja	mam	mia-łem	mia-łam	- - -
ty	masz	mia-łeś	mia-łaś	- - -
on/ona/ono	ma	mia-ł	mia-ła	mia-ło

 

Liczba mnoga
	Czas teraźniejszy	Czas przeszły
		Rodzaj męskoosobowy	Rodzaj niemęskoosobowy
bezokolicznik	mieć
my	mamy	mie-liśmy	mia-łyśmy
wy	macie	mie-liście	mia-łyście
oni/one	mają	mie-li	mia-ły

 

JEŚĆ

Liczba pojedyncza
	Czas teraźniejszy	Czas przeszły
		Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
bezokolicznik	jeść
ja	jem	jad-łem	jad-łam	- - -
ty	jesz	jad-łeś	jad-łaś	- - -
on/ona/ono	je	jad-ł	jad-ła	jad-ło

 

Liczba mnoga
	Czas teraźniejszy	Czas przeszły
		Rodzaj męskoosobowy	Rodzaj niemęskoosobowy
bezokolicznik	jeść
my	jemy	jed-liśmy	jad-łyśmy
wy	jecie	jed-liście	jad-łyście
oni/one	jedzą	jed-li	jad-ły

 

IŚĆ

Liczba pojedyncza
	Czas teraźniejszy	Czas przeszły
		Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
bezokolicznik	iść
Ja	idę	szed-łem	sz-łam	- - -
ty	idziesz	szed-łeś	sz-łaś	- - -
on/ona/ono	idzie	szed-ł	sz-ła	sz-ło

 

Liczba mnoga
	Czas teraźniejszy	Czas przeszły
		Rodzaj męskoosobowy	Rodzaj niemęskoosobowy
bezokolicznik	iść
my	idziemy	sz-liśmy	sz-łyśmy
wy	idziecie	sz-liście	sz-łyście
oni/one	idą	sz-li	sz-ły

MÓC

Liczba pojedyncza
	Czas teraźniejszy	Czas przeszły
		Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
bezokolicznik	móc
ja	mogę	mog-łem	mog -łam	- - -
ty	możesz	mog -łeś	mog -łaś	- - -
on/ona/ono	może	móg -ł	mog -ła	mog -ło

 

Liczba mnoga
	Czas teraźniejszy	Czas przeszły
		Rodzaj męskoosobowy	Rodzaj niemęskoosobowy
bezokolicznik	móc
my	możemy	mog -liśmy	mog -łyśmy
wy	możecie	mog -liście	mog -łyście
oni/one	mogą	mog -li	mog -ły

 

Określniki czasu przeszłego: wczoraj, przedwczoraj, w zeszłym tygodniu, w zeszłym miesiącu, w zeszłym roku, tydzień temu, miesiąc temu, rok temu, w przeszłości.

 

Czasowniki w języku polskim występują w aspekcie dokonanym i niedokonanym. Aspekt dokonany i niedokonany występuje w czasie przeszłym i przyszłym, natomiast w czasie teraźniejszym używamy tylko czasowników niedokonanych np.:

(czas przeszły niedokonany) Wczoraj przez cały wieczór oglądaliśmy film.

(czas przeszły dokonany) Wczoraj obejrzeliśmy film.

(czas teraźniejszy) Codziennie oglądamy nasz ulubiony serial.

(czas przyszły niedokonany/złożony) Jutro o tej porze będziemy oglądać telewizję.

(czas przyszły dokonany/prosty) Jutro obejrzymy kolejny odcinek.

Dwa czasowniki, z których jeden oznacza czynność trwającą, a drugi czynność zakończoną tworzą parę aspektową.

 

Czasowniki dokonane tworzymy od czasowników niedokonanych na trzy sposoby:

1. przez dodanie prefiksu:

PREFIKS z- (s-)	PREFIKS za-	PREFIKS na-
robić – zrobić jeść – zjeść rozumieć-zrozumieć kończyć-skończyć	grać – zagrać dzwonić-zadzwonić pytać-zapytać	malować – namalować pisać-napisać uczyć (się) – nauczyć (się)
PREFIKS u-	PREFIKS po-	PREFIKS wy-
gotować – ugotować myć – umyć słyszeć-usłyszeć	czuć – poczuć słuchać -posłuchać myśleć-pomyśleć	pić – wypić tłumaczyć - wytłumaczyć prać - wyprać

 

2. przez zmianę tematu np.: dać – dawać, kupować – kupić, otwierać – otworzyć, spotykać (się) – spotkać (się), powtarzać – powtórzyć, wracać – wrócić, dostawać – dostać, zwiedzać -zwiedzić

3. pary aspektowe tworzone przez dwa różne czasowniki np.: oglądać – obejrzeć, brać - wziąć, widzieć – zobaczyć, mówić - powiedzieć

 

Niektóre czasowniki np.: być, mieć, móc, musieć, woleć, wiedzieć występują tylko w formie niedokonanej.

Iść i chodzić to bardzo podobne czasowniki

• jeśli czynność wykonywana jest jeden raz (albo właśnie teraz), używamy czasownika iść

• jeśli czynność wykonywana jest kilka razy, używamy czasownika chodzić

Czasowniki jechać i jeździć

jechać i jeździć to bardzo podobne czasowniki

• jeśli czynność wykonywana jest (albo właśnie teraz), używamy czasownika jechać

jeśli czynność wykonywana jest kilka razy, używamy czasownika jeździć

Odmiana czasowników iść i chodzić oraz jechać i jeździć

Odmiana czasowników iść i chodzić oraz jechać i jeździć

 

	teraz, w tym momencie, jeden raz		regularnie, często, zawsze itp. lubię + chodzić/jeździć
Kto?	iść	jechać	chodzić	jeździć
ja	idę	jadę	chodzę	jeżdżę
ty	idziesz	jedziesz	chodzisz	jeździsz
on, ona, ono	idzie	jedzie	chodzi	jeździ
my	idziemy	jedziemy	chodzimy	jeździmy
wy	idziecie	jedziecie	chodzicie	jeździcie
oni, one	idą	jadą	chodzą	jeżdżą

 

Czasownik jechać /jeździć łączy się z narzędnikiem np.: jeździć samochodem, rowerem, samochodem, autobusem…

Czasowniki oznaczające ruch i stan

Czasowniki dynamiczne (oznaczające ruch), np. iść, chodzić, jechać, jeździć łączą się z przyimkiem do + dopełniacz  lub na + biernik.

Czasowniki statyczne (oznaczające stan), np. być, mieszkać, znajdować się, leżeć łączą się z przyimkiem "w" + miejscownik lub "na" +  miejscownik.

Czasowniki dynamiczne oznaczające kierunek przeciwny do poprzedniego, np. wracać, iść (w znaczeniu wracać), pochodzić łączą się z przyimkiem "z" + dopełniacz.

UWAGA: jeśli byłeś u lekarza (osoba) i teraz wracasz, używasz przyimka "od" + dopełniacz.

 

iść do + dopełniacz, być w + miejscownik; wracać z + dopełniacz

 

	kraj: Polska, Włochy	miasto: Kraków, Warszawa	obiekt architektury: dom, teatr	architektura zielona: park, puszcza
iść, jechać	do + dopełniacz
	do Polski, do Włoch	do Krakowa, do Warszawy	do domu, do teatru	do parku, do puszczy
być, znajdować się	w + miejscownik
	w Polsce, we Włoszech	w Krakowie, w Warszawie	w domu, w teatrze	w parku, w puszczy
wracać, iść	z + dopełniacz
	z Polski, z Włoch	z Krakowa, z Warszawy	z domu, z teatru	z parku, z puszczy

 

iść na + biernik i być na + miejscownik; wracać z + dopełniacz

 

	ważne instytucje: poczta, dworzec	aktywność sportowa: trening, mecz	duży teren: parking, stadion	ucho: koncert, wykład	oko: film, spektakl	usta: kawa, obiad
iść, jechać	na + biernik
	na pocztę, na dworzec	na trening, na mecz	na parking, na stadion	na koncert, na wykład	na film, na spektakl	na kawę, na obiad
być znajdować się	na + miejscownik
	na poczcie, na dworcu	na treningu, na meczu	na parkingu, na stadionie	na koncercie, na wykładzie	na filmie, na spektaklu	na kawie, na obiedzie
wracać, iść	z + dopełniacz
	z poczty, z dworca	z treningu, z meczu	z parkingu, ze stadionu	z koncertu, z wykładu	z filmu, ze spektaklu	z kawy, z obiadu

 

osoba: iść do + dopełniacz, być u + dopełniacz; wracać od + dopełniacz

	profesor	babcia	kolega
iść, jechać	do profesora	do babci	do kolegi
być, znajdować się	u profesora	u babci	u kolegi
wracać, iść	od profesora	od babci	od kolegi

Przysłówek odpowiada na pytania:  jak? gdzie? kiedy?

To nieodmienna część mowy, to znaczy, że nie zmienia swojej formy.  Przysłówka używamy do określenia czasownika:

Przykład: Mam się dziś dobrze.

lub przymiotnika:

Przykład: Emilka jest bardzo chora.

Większość przysłówków tworzymy od przymiotników, przez dodanie końcówek: -o lub -e (-ie) np.: wesoły – wesoło, szybki – szybko, głośny - głośno, cichy – cicho, smaczny – smacznie, regularny – regularnie, aktualny – aktualnie, świetny – świetnie… ale: dobry – dobrze, zły -źle